Wysoko wrażliwa osoba, wysoka wrażliwość, WWO – zapewne spotkałaś się już z takimi określeniami. Co to tak właściwie oznacza? Kogo możemy nazwać wysoko wrażliwą osobą? Czy ma to swoje uzasadnienie naukowe? Jakie cechy determinują bycie WWO?

Czego się dowiesz z tego artykułu?

• Czym jest wysoka wrażliwość?
• Czy wysoka wrażliwość to choroba?
• Czy wysoka wrażliwość ma swoje naukowe uzasadnienie?
• Jakie cechy determinują bycie WWO?
• Jak sprawdzić czy jestem WWO?
• Kiedy powinnam zgłosić się po pomoc?

Czym jest wysoka wrażliwość?

Wysoka wrażliwość to niemedyczny termin, który używa się w kontekście mówienia o cesze zwanej wrażliwość przetwarzania sensorycznego. Przyjęło się, że prekursorką terminu wysoka wrażliwość jest Dr Elaine Aron – psycholożka, psychoterapeutka, która już w latach 90-tych ubiegłego wieku napisała książkę “Wysoko wrażliwi” bazując na doświadczeniach z własnego gabinetu oraz nielicznych badaniach naukowych(z powodu ich niedostępności na tamten moment).

Treści Aron pomogły milionom ludzi i były przełomem w badaniu tej cechy, choć nie zabrakło głosów krytyki. Na szczęście z biegiem lat zaczęło ukazywać się coraz więcej badań naukowych, przeprowadzanych przez setki naukowców na całym świecie (również w Polsce).

Aktualnie wniosek jest jeden – wysoka wrażliwość istnieje i ma swoje naukowe uzasadnienie. Jest to cecha genetyczna, dziedziczna, która dotyczy 20-30% osób na całym świecie (w zależności od badanej grupy te procenty rozkładają się różnie).

Czy wysoka wrażliwość to choroba?

Wrażliwość przetwarzania sensorycznego nie jest chorobą, ani zaburzeniem. Jest to jak najbardziej odrębna cecha, która sama w sobie nie wymaga leczenia i terapii. Najogólniej mówiąc osoby wysoko wrażliwe posiadają bardziej reaktywny układ nerwowy. Funkcjonując w tych samych warunkach co nie-WWO doświadczają więcej stresu, bo każdy bodziec jest dla nich bardziej obciążający.

Naukowcy badający tę cechę skłaniają się ku teorii, że wysoka wrażliwość to atut. Z jakiś przyczyn nie zaniknęła ona w wyniku ewolucji, a jak się okazuje wysoko wrażliwi gorzej funkcjonują w złym środowisku, ale dużo więcej czerpią z tego dobrego. Obserwując wysoko wrażliwe gatunki wśród zwierząt (a jest ich ponad 100!) założono, że WWO są potrzebne po to by chronić resztę stada. Zatrzymanie, analiza, reakcja – dzięki takiemu sposobowi podejmowania decyzji wysoko wrażliwi lepiej szacują poziom ryzyka i podejmują lepsze decyzje, niosące ze sobą jak najmniej szkód.

Czy wysoka wrażliwość ma swoje naukowe uzasadnienie?

Aktualnie baza badań naukowych na temat wysokiej wrażliwości stale się rozrasta – do dyspozycji mamy już tysiące materiałów.  Oto kilka kluczowych odkryć:

• wysoka wrażliwość to cecha genetyczna i dziedziczna;
• wysoko wrażliwi przejmują emocje innych ludzi;
• wysoko wrażliwy mózg na określone bodźce nie tylko intensywniej reaguje tymi samymi obszarami, co u nie-WWO, ale również aktywują się inne, dodatkowe;
• wysoko wrażliwi mogą inaczej reagować na dopaminę, co ma wpływ na wiele różnych aspektów związanych z codziennym funkcjonowaniem (np. gorsze wykonywanie zadań na czas, lub kiedy ktoś patrzy na ręce);
• wysoko wrażliwi doświadczają więcej stresu;
• analityczny, wysoko wrażliwy mózg czasem nie potrafi się wyłączyć nawet podczas odpoczynku;
• wysoko wrażliwi gorzej znoszą złe warunki, ale więcej czerpią z tych dobrych;
• wysoko wrażliwi są bardziej narażeni na doświadczanie stanów depresyjnych, lękowych, wypalenia zawodowego;
• kluczowe dla jakości dorosłego życia u WWO jest dzieciństwo (złej jakości rodzicielstwo bardziej odbija się na WWO niż na nie-WWO);

Jakie cechy determinują bycie WWO?

Przyjęło się, że na bycie WWO wpływa występowanie czterech głównych składowych determinowanych genetycznie i muszą one występować wszystkie razem, by u siebie tę cechę stwierdzić. Na sposób w jaki się one rozwijają duży wpływ ma środowisko.

• Ponadprzeciętna empatia

Możesz być tak wysoce empatyczna, że nie przejdziesz obok cudzej krzywdy obojętnie i zawsze czujesz potrzebę zaangażowania się LUB objawia się ona u Ciebie tak, że uciekasz od problemów innych. Bolą Cię one jak własne i nie jesteś w stanie znosić tego bólu.

• Głębokość przetwarzania (analityczny umysł)

Twój umysł tworzy dużo różnych scenariuszy, również tych czarnych. Każda decyzja musi być dogłębnie przemyślana. Masz wrażenie, że wszyscy idą do przodu, a Ty wciąż stoisz w miejscu, bo każdy czarny scenariusz wydaje się być taki realny, co powstrzymuje Cię przed podejmowaniem ryzyka. Czasem budzisz się tak samo zmęczona jak przed zaśnięciem – analityczne myśli przeszły w “analityczne rozmyślanie we śnie”.

• Ponadprzeciętna reaktywność na bodźce

Nawet jeżeli jesteś ekstrawertykiem potrzebujesz czasu tylko dla siebie – inaczej nie odpoczniesz, nie naładujesz baterii. Możesz ciężej znosić hałasy, zapachy lub/i mogą drażnić Cię niewygodne materiały. Otaczające Cię różne bodźce są dla Ciebie bardziej uciążliwe, szybciej czujesz się zmęczona, nawet jeżeli masz wrażenie, że fizycznie lub intelektualnie za bardzo się nie wysilałaś.

• Dostrzeganie subtelnych detali

Widzisz kiedy ktoś bliski ma jakiś problem, czy zachowuje się inaczej, nawet po subtelnych mimicznych zmianach. Nieświadomie dostrzegasz wiele subtelnych detali w otoczeniu, a Twój analityczny umysł łączy je w rozwiązania, które przynoszą najmniej szkód, a jak najwięcej korzyści.

Inne charakterystyczne cechy dla wielu wysoko wrażliwych osób: bogate życie wewnętrzne, łatwe obudzenie poczucia winy, nieodczuwanie realnego wysiłku włożonego w działania, niższy próg bólu, niechęć do rywalizacji, fizyczne odchorowanie zmian w życiu, silna potrzeba poczucia bezpieczeństwa.

Więcej o innych charakterystycznych dla wysoko wrażliwych osób poczytasz tutaj [zobacz: Nietypowe zachowania, które mogą świadczyć o byciu WWO!], a szczegółowe opisy znajdziesz w mojej książce.

Jak sprawdzić czy jestem WWO?

O tym czy należymy do grona osób wysoko wrażliwych możemy przekonać się wykonując test, o którym więcej przeczytasz tutaj. Nie potrzebujemy specjalnej diagnozy.

Kiedy powinnam zgłosić się po pomoc?

Wysoka wrażliwość nie jest chorobą, więc sama w sobie nie wymaga leczenia, ale sprawia ona, że z różnych względów jesteśmy bardziej narażone na  doświadczanie stanów lękowych i depresyjnych, wypalenia zawodowego, fobii społecznej, i wielu innych dolegliwości, które wymagają specjalistycznego leczenia, czy terapii. Ze względu na jakość dzieciństwa, czy środowiska, w którym przebywamy możemy być mało asertywne, nieszczęśliwe, zgryźliwe, czy nieśmiałe – to nie jest nasza natura, tylko bardziej skłonność.

Wysoka wrażliwość nie oznacza cierpienia, bycia osobą zamkniętą w sobie, wycofaną, zawsze miłą i uprzejmą – jeżeli w jakiejś sferze naszego życia odczuwamy jakiś dyskomfort należy szukać specjalistycznej pomocy.