Wysoko wrażliwa osoba  -WWO -(z ang. highly sensitive person) – określenie stosowane w przypadku osób, które posiadają nadwrażliwy układ nerwowy, co przyczynia się do szybszego przestymulowania, przejmowania cudzych emocji, nieumiejętności funkcjonowania w stresie, czy nadmiernych analiz.

Wysoka wrażliwość to cecha, którą posiada około 20% populacji. Nie jest to żadna choroba, ani dysfunkcja – to po prostu zestaw cech wpływających na sposób postrzegania i odbierania świata.

Czułość przetwarzania sensorycznego lub wrażliwość przetwarzania zmysłowego (w zależności od tłumaczenia) po raz pierwszy została zbadana ponad 20 lat temu.

Przeprowadzając liczne badania odkryto, że jest to cecha dziedziczna, determinowana genetycznie. Wpływ na jej występowanie nie ma jeden dodatkowy gen, a wiele modyfikacji już w tych istniejących.

Osoba z wysoko wrażliwym układem nerwowym ma zazwyczaj mniej serotoniny, inaczej reaguje na dopaminę. Część osób ma też dodatkowy gen 5-HTTLPR, nazwany genem wrażliwości. U WWO zdecydowanie intensywniej reagują neurony lustrzane. 

W badaniach odkryto również, że podczas odczuwania emocji, zarówno pozytywnych jak i negatywnych, u WWO uaktywnia się znacznie więcej obszarów mózgu niż u ludzi bez tej cechy. Przyczynia się to odczuwania radości całym sobą, ale równie mocno odczuwa się stres. Stresowe sytuacje wpływają również na inne wydzielanie hormonów. U WWO wydziela się zdecydowanie więcej kortyzolu, niż adrenaliny – stąd stres nie wpływa mobilizująco, tylko powoduje ból brzucha.

W badaniach przeprowadzonych w Chinach odkryto, że za wysoką wrażliwością stoi znacznie więcej konfiguracji genów niż dotychczas sądzono. Stąd ta cecha u każdego objawiać może się różnie, a do tego może się wzmacniać lub objawiać na różnych etapach życia.

Mimo wielu różnych składowych wpływających na bycie wysoko wrażliwym, wyróżnia się cztery główne cechy, które są dla tej cechy bardzo charakterystyczne:

1. Głębokość przetwarzania.

Osoby wysoko wrażliwe posiadają bogate życie wewnętrzne. Wszystko nadmiernie analizują. Układają w głowie różne scenariusze, wręcz dzieje się to jakby poza nimi. Umysł WWO zauważa wiele różnych z pozoru nieistotnych szczegółów, które próbuje łączyć w schematy. Wysoko wrażliwi mogą mieć wrażenie fizycznego przemęczenia umysłu. Wpływa to również na jakość ich snu, bo przed samym zaśnięciem w głowie procesują się emocje dnia minionego. Wysoko wrażliwy umysł chce analizować i kontrolować wszystko.

2. Szybkie przestymulowanie

Wysoko wrażliwi nie są w stanie poprawnie funkcjonować w środowisku z ostrym światłem, nieprzyjemnym uciążliwym hałasem, czy w zatłoczonych miejscach. Szczególną zmorą są dla nich miejsca pracy typu open space, gdzie pracuje wiele urządzeń, rozmawia wiele ludzi. Wszystkie czynniki drażniące mają duże znaczenie na ich koncentrację, umiejętność rozwiązywania problemów, czy kreatywność. WWO po całym dniu przebywania wśród ludzi, lub po dniu pełnym emocji (nawet tych pozytywnych) potrzebują pobyć same ze sobą, najchętniej w zaciszu domowym. Nadmiar bodźców u WWO powoduje rozdrażnienie, uczucie przemęczenia fizycznego i psychicznego, czy uczucie rozbicia.

3. Emocjonalna reaktywność, empatia

Osoby wysoko wrażliwe potrafią świetnie odczytywać emocje ludzi. Doskonale wyczuwają nastroje i chcąc, nie chcąc przejmują je na siebie. WWO ma problem z funkcjonowaniem, jeżeli w towarzystwie przebywa tzw. wampir energetyczny. Absorbowanie cudzych emocji może mieć miejsce nawet w restauracjach, czy barach – WWO od razu wyczuwa energię takiego miejsca. Świetnie potrafi ocenić, czy jest to środowisko dla niej.

Mocno charakterystyczną cechą dla WWO jest silnie rozwinięta empatia. Wzruszanie się cudzą krzywdą, poczucie winy nieadekwatne do sytuacji, stawianie czyjegoś komfortu ponad swój, branie na siebie odpowiedzialność za problemy bliskich osób – to tylko część tego, co przez empatię na duszy ciąży wysoko wrażliwym.

4. Wrażliwość na szczegóły

Wysoko wrażliwi zwracają uwagę na szczegóły, które dla innych są niezauważalne. Zachwycają się przyrodą, wyciszają się w naturze. Patrzenie w niebo, czy zwracanie uwagi na ułożenie gałęzi – to cechy charakterystyczne dla bycia WWO.

Osoby określane jako wysoko wrażliwe dostrzegają również wszelkie zmiany zachowań u swoich bliskich. Już nawet drobne zmiany w mimice twarzy są dla nich zauważalne – dlatego nie powinno się udawać, że wszystko jest w porządku, kiedy dzieje się źle. Wysoko wrażliwi zdecydowanie to wyczuwają.

Poza tymi czterema głównymi cechami uwarunkowanymi genetycznie dla WWO, wyróżnia się jeszcze kilka cech, które mogą, ale nie muszą występować:

1. Niska odporność na ból
2. Nieumiejętność powstrzymania płaczu podczas kłótni lub dyskusji
3. Poczucie rozdrażnienia podczas noszenia ubrań z nieprzyjemnych materiałów
4. Nieustanne tworzenie czarnych scenariuszy

Jakie są plusy bycia wysoko wrażliwym?

WWO przede wszystkim dysponuje inteligencją inną pod względem jakościowym. Mózg procesuje zebrane informacje w taki sposób, że łączy z pozoru nieistotne szczegóły w jedną całość. Dzięki temu wysoko wrażliwi częściej podejmują trafne decyzje, lepiej oceniają poziom ryzyka, a ich intuicja rzadko zawodzi. Uważa się, że wysoko wrażliwi są również bardziej kreatywni niż ludzie bez tej cechy. Odkryto, że w odpowiednio dostosowanym do siebie środowisku WWO pracuje wydajniej i szybciej niż nie-WWO. Wysoko wrażliwi są świetnymi organizatorami, czują się bardziej odpowiedzialni za powierzone im zadania i wykonują je z największą starannością. WWO bardzo często pracują na stanowiskach managerskich. W badaniach udowodniono, że to właśnie im powierza się najważniejsze dla firm zadania, mimo że na tym samym szczeblu pracuje jeszcze kilkoro innych pracowników.

Jakie są najpopularniejsze mity o wysoko wrażliwych?

1. Wysoko wrażliwi są zamknięci w sobie, niepewni siebie, nieporadni – wysoka wrażliwość nie ma nic wspólnego z tymi cechami, są to cechy niezależne od bycia WWO. Brak pewności siebie może pojawić się wtedy, kiedy nie rozumiemy schematów działania naszego umysłu i na siłę próbujemy funkcjonować tak jak inni.
2. Wysoko wrażliwi to introwertycy – wysoko wrażliwi ekstrawertycy istnieją i jest ich aż 30% wszystkich WWO
3. Wysoko wrażliwi często płaczą – można być wysoko wrażliwym i nie uronić nawet jednej łzy, co determinuje głównie środowisko, w którym się wychowaliśmy, np. domu rodzinnym nie było przyzwolenia na emocje.
4. Wysoko wrażliwi to mili i sympatyczni ludzie – można być wysoko wrażliwym i bardzo wrednym, toksycznym, kąsającym. Dzieje się tak wtedy, kiedy nie akceptujemy i nierozumiem schematów naszych zachowań, lub kiedy nie ma w naszym otoczeniu przywalenia na emocje. Można to zaobserwować po osobach starszych, którzy wychowywali się w ciężkich czasach, wśród licznego rodzeństwa – w późnych latach swojego życia stają się bardzo zgorzkniali.

Czy wysoką wrażliwość należy potwierdzić u specjalisty?

Wysokiej wrażliwości nie trzeba diagnozować u specjalisty, bo to cecha, a nie choroba. Jednak pytanie brzmi, czy potrzebuję wizyty u specjalisty?

Tak, jeżeli nie radzisz sobie z działaniem w zgodzie ze swoją naturą, czujesz stany depresyjne i/lub lękowe, nie rozumiesz jak możesz sobie pomóc, jesteś zamknięta w sobie, przygnębiona, zmiany i decyzje w twoim życiu wywołują fizyczne dolegliwości.

Nie, jeżeli w pełni akceptujesz bycie wysoko wrażliwym, działasz w zgodzie ze sobą sobą i nie jest ona dla Ciebie żadnym problemem.

źródło: https://hsperson.com/recent-genetic-findings/ http://hsperson.com/pdf/Poster_SOBP%20meeting%202011_Licht_030511.pdf https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0021636